Słowniczek pojęć filmowych

Aby ułatwić rozmowy o popkulturze, zebrałem trochę definicji, które powinny usprawnić komunikację. Są tu pojęcia używane w dyskusjach o popkulturze.

adaptacja – przeróbka tekstu literackiego dostosowująca go do nowych potrzeb odbiorców, wizji reżysera, nowego medium (może być filmowa, radiowa, teatralna)

antologia – fragmenty kilku różnych filmów dobrane według jednego klucza (np. tematu, motywu fabularnego, gatunku, występującego aktora czy wytwórni, która je wyprodukowała) i połączone w jeden film (lub cykl) fabularny.

comic relief – niespodziewany komiczny przerywnik (np. w filmie)

CGI – Computer Generated Imagery, wszelkie elementy obrazu (postacie, pojazdy, krajobraz), które powstały wyłącznie za pomocą komputera

cliffhanger – zabieg fabularny, polegający na nagłym zawieszeniu akcji w sytuacji pełnej napięcia, w której główni bohaterowie znajdują się w trudnej sytuacji, nawet zagrożenia życia

crossover – dzieło, w którym łączą się losy bohaterów znanych z dwóch lub więcej różnych produkcji

easter egg – ukryte przed użytkownikiem treści w interaktywnych produktach cyfrowych (gry, aplikacje, filmy) lub jawne nawiązanie do innej treści, ale w oczywisty sposób niepasujące do treści/fabuły produktu (często łamanie czwartej ściany)

czwarta ściana – w języku teatru, symboliczna granica między widzami a aktorami w teatrze

fandom – określenie społeczności fanów zaangażowanych w działalność fanowską (uczestnictwo w konwentach, internetowych forach, blogach, stronach związanych z danym dziełem)

gimmick – sztuczka, chwyt (marketingowy, reklamowy)

guilty pleasure – rodzaj dzieła, które daje przyjemność, mimo świadomości, że nie jest ono najwyższych lotów

heist movie – film, który opowiada o grupie ludzi próbujących coś ukraść

blockbuster – termin w najogólniejszym znaczeniu określający dzieło (film, sztukę teatralną czy grę komputerową), które stało się przebojem, odnosząc sukces kasowy.

retcon – kolejna część serii, która ignoruje wybraną jedną lub więcej wcześniejszych części, wybierając tę, od której wydarzenia chce kontynuować

spin-of – w terminologii związanej z produkcją filmową i telewizyjną jest to określenie nowego filmu/serialu powstającego na bazie dużej popularności bohaterów lub wątków produkcji oryginalnych.

setka – zdjęcie stuprocentowe; realizacja obrazu i dźwięku jakości emisyjnej w trakcie realizacji zdjęć na planie filmowym. Potocznie tym określeniem nazywa się w telewizji wywiady reporterskie.

postsynchron – uzupełnienie sfilmowanego wcześniej obrazu filmowego odpowiednim, synchronicznym dźwiękiem. Technikę tę wykonuje się zwłaszcza w plenerze, ze względu na nieprzewidziane przeszkody, np. odgłosy przejeżdżającego pociągu, szczekanie psów czy wiatr zbyt mocno uderzający w mikrofon

remake – w kinematografii terminem tym określa się nowszą wersję wcześniej nakręconego filmu lub kolejną adaptację jakiegoś materiału źródłowego, np. sztuki, książki, opowiadania itd.

kontrplan – ujęcie filmowe wykonane z przeciwnej strony niż poprzednie ujęcie, a w szczególności ujęcie w scenach dialogowych, gdy rozmówcy stoją przed sobą; polega na ustawieniu kamery na mówiącego za plecami słuchającego w taki sposób, że widać jego ramię i głowę

montaż ciągły – ukazuje historię opowiedzianą chronologicznie. Historia dzieje się scena za sceną, wydarzenie za wydarzeniem. Każde następne wydarzenie mówi widzowi o tym, kim są bohaterowie, wyjaśnia przyczyny wydarzeń oraz prowadzi do skutku.

montaż równoległy – ten rodzaj montażu cechuje przeplatanie się dwóch różnych wydarzeń czy wątków, które dzieją się w jednym czasie.

montaż miękki – sceny zmieniają się delikatnie, jeden obraz przechodzi w drugi, nie ma ostrych cięć.

montaż twardy – odwrotnie niż w miękkim – są tu szybkie, ostre cięcia.

montaż wewnątrzujęciowy – technika polegająca na składaniu bardzo długich scen, nawet kilkuminutowych, z krótkich ujęć. Montaż ten pomaga budować dramaturgię. Skupia uwagę widza na detalach i ogólnie scenografii.

montaż atrakcji – ten rodzaj montażu ma za zadanie wywołanie szoku u widza. Zestawienie scen ma być zaskakujące, szybkie, wprawiające w zastanowienie a nawet zakłopotanie.

montaż logiczny – montaż logiczny opiera się na przesłankach kierowanych do widza, który dzięki owym znakom rozwiązuje tajemnice związane z akcją. Nie odwołuje się tu do emocji odbiorcy a podaje mu się pewne wskazówki.

montaż skojarzeniowy – montaż skojarzeniowy polega na wzbogaceniu świadomości widza o pewne treści, nie zawierające się wewnątrz samych obrazów wizualno-dźwiękowych, ale wynikające z wzajemnych stosunków jednych obrazów do drugich.

spoiler – niepożądana informacja o szczegółach zakończenia bądź rozwiązania kluczowego wątku; w tym momencie spoilerem określa się każdą, najdrobniejszą informację, która zdradza jakieś elementy dzieła

Bibliografia:

1. https://język-polski.pl/analiza-filmu/1234-jak-analizowac-film
2. https://język-polski.pl/analiza-filmu/1236-jezyk-filmu
3. https://naekranie.pl/slownik-pojec-filmowych-i-serialowych
4. https://sjp.pwn.pl/slowniki/
5. https://blog.cyfrowe.pl/jak-montowac-filmy/
6. https://pl.wikipedia.org/
7. https://pl.wikipedia.org/wiki/Wikiprojekt:Filmy/S%C5%82owniczek_poj%C4%99%C4%87_filmowych
8. https://www.diki.pl/slownik-angielskiego
9. https://biblioteka.womczest.edu.pl/new/wp-content/uploads/2012/11/slownik_pojec_filmowych.pdf